Pestgedrag is een ernstige kwestie die niet alleen het individuele welzijn aantast, maar ook de samenwerking en sfeer binnen teams kan ondermijnen. Het gaat vaak verder dan het zichtbare gedrag; in de onderstroom spelen vaak onbewuste patronen en groepsdynamieken mee die het pestgedrag in stand houden. Maar wat wil er precies zichtbaar worden? Wat ligt aan de basis van dit gedrag, en hoe kunnen we het doorbreken? Vertragen en uitzoomen biedt inzicht in de oorsprong en de oplossing van pestgedrag binnen het team.

Roddelen, smoesjes, uitsluiten…

Wanneer ik met teams praten over pestgedrag, horen ik vaak verhalen over roddelen, elkaar niet helpen en uitsluiten. Dit zijn uitingen van onveiligheid en wantrouwen die zich op de werkvloer manifesteren. In sommige teams speelt dit zonder dat collega’s het doorhebben, totdat iemand de moed vindt om zich uit te spreken. Dit gebeurde ook tijdens een recente sessie waar teamleden openlijk vertelden over hoe het pestgedrag hun vertrouwen en samenwerking aantastte.

De vraag is echter: waarom gebeurt dit? Vanuit een systemisch perspectief is het belangrijk om niet alleen te kijken naar het gedrag zelf, maar naar de diepere dynamieken die zich afspelen. Vaak zien we dat pestgedrag een symptoom is van onderliggende patronen in de groep. Denk aan teamleden die zich buitengesloten voelen, groepsvorming na personeelswisselingen, of een angst om er niet bij te horen. Pesten kan een manier zijn om deze gevoelens van onzekerheid, onveiligheid, of niet gezien worden te uiten.

Wat is een hele goede reden dat…

In teams waar pestgedrag voorkomt, spelen onbewuste dynamieken een grote rol. Vragen die ik dan stel zijn:

• Voor wie en wat zijn wij voor opgericht? Wat is de bedoeling? (bestemming)
• Wie in het team heeft informeel de leiding? (ordening)
• Wat of wie mag er in het of team niet gezien worden? (plek)
• Wat is de prijs die het team betaalt om te veranderen? En wie betaalt deze prijs? (geven-nemen)

Deze dynamieken zijn vaak niet direct zichtbaar, maar ze beïnvloeden de sfeer en samenwerking binnen een team. Pesten kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een onbewuste angst om zelf buitengesloten te worden, of om oude patronen van onveiligheid te herhalen. Het kan ook gaan om zaken die nooit volledig besproken of opgelost zijn, waardoor ze telkens terugkeren.

Het team kan op die manier onbewust proberen iets te herstellen of zich herinneren aan een eerdere pijnlijke ervaring. Het gedrag dat ontstaat, zoals pesten, dient dan als overlevingsmechanisme. Dit is echter destructief voor de samenwerking en het welzijn van alle betrokkenen. Door dit gedrag te onderzoeken, kan je als team begrijpen wat er onder het oppervlak speelt en waar de oorsprong van het probleem ligt.

Leiderschap en begrenzen

Leiderschap speelt een cruciale rol in het doorbreken van pestgedrag en het herstellen van een gezonde teamdynamiek. Een sterke leider is niet alleen in staat om pestgedrag te signaleren, maar neemt ook verantwoordelijkheid door duidelijke grenzen te stellen en in te grijpen wanneer dat nodig is. Leiders moeten een voorbeeldfunctie vervullen door een cultuur van respect, open communicatie en veiligheid te bevorderen.

Leiderschap betekent ook het erkennen en onderzoeken van de onderstroom in het team. Het vraagt om bewustzijn van de dynamieken die onzichtbaar aanwezig zijn en de moed om deze aan te pakken. Dit kan betekenen dat er ruimte moet worden gecreëerd voor herstel en erkenning van wat niet eerder werd gezien. Wanneer leiders deze verantwoordelijkheid nemen, ontstaat er een veilige werkplek waarin iedereen zich kan uitspreken en waar pestgedrag niet langer geaccepteerd wordt.

Doorbreken van pestgedrag

Het aanpakken van pestgedrag vraagt om een bewuste en actieve benadering. Het begint bij het erkennen van de problemen en het begrijpen van de onderliggende patronen. Teamleden moeten zich veilig voelen om hun gevoelens en zorgen uit te spreken zonder angst voor represailles. Open communicatie, respect voor elkaar en de moed om ongewenst gedrag aan te kaarten zijn essentieel.

Maar nog belangrijker is het om gezamenlijk op zoek te gaan naar de wortels van het pestgedrag. Wat wordt er herhaald in de dynamiek van het team? Wie voelt zich buitengesloten, en waarom? Welke ongeschreven regels spelen een rol? Door deze vragen te stellen en met het team te onderzoeken wat er speelt, kunnen we beginnen met het doorbreken van oude patronen en bouwen aan een nieuwe, gezonde samenwerking.

Stop pesten!

Pestgedrag kan en mag nooit getolereerd worden in een professionele omgeving. Teams kunnen pas echt succesvol samenwerken wanneer iedereen zich veilig voelt om zichzelf te zijn en ieders unieke bijdrage wordt gewaardeerd. Door te kijken naar de dynamieken binnen het team en leiderschap te tonen in het aanpakken van pestgedrag, creëren we een werkcultuur waarin respect, vertrouwen en samenwerking centraal staan.

Wil jij jouw team bevrijden van onbewuste patronen en een veilige, respectvolle werkplek creëren? Neem contact met me op en laten we samen verkennen hoe systemisch werken jouw team kan helpen groeien en bloeien.